در بخشهاي قبل با شئ هاي درون ساخت جاوااسکريپت آشنا شديد. در اين صفحه قصد داريم شئ هاي مربوط به HTML DOM را توضيح دهيم. ابتدا اجازه دهيد در مورد DOM يک توضيحي بدهم که اصلاً DOM چي هست؟

تعريف DOM

W3C است:

" The Document Object Model is a platform- and language -neutral interface that will allow programs and scripts to dynamically access and update the content, structure and style of documents. The document can be further processed and the results of that processing can be incorporated back into the presented page. This is an overview of DOM-related materials here at W3C and around the web. "

اما به زبان ساده، DOM رابطه بين عناصر HTML مانند متن ها، عکس ها و غيره را با همان سند اچ تي ام ال بيان مي کند. اين يک فرآيندي است که به برنامه ها و اسکريپت ها اجازه دسترسي به محتوا و ساختار داخلي پنجره مرورگر را ميدهد تا آنها بتوانند بصورت آزادانه تغييراتي ايجاد کنند که نتيجه اين تغييرات در صفحه وب نمايان شود. در همين رابطه زباني بنام DHTML بوجود آمد که با ترکيب کردن عناصر اچ تي ام ال با استايل شيت و اسکريپتها مي تواند محتواي اسناد وب را بصورت متحرک و پويا درآورد. در اينجا پويا بودن فقط به اين منظور نيست که متنها حرکت کنند و از يک طرف وارد بشوند و از طرف ديگر خارج؛ ممکن است لينکها هر بار شما را به يک سايتي پيوند دهند و يا عکس ها مرتب تغيير کنند، کلاً هر تغييري که نياز به کدنويسي مجدد براي آن سند را نداشته باشد، منظور پويا بودن را مي رساند.

سلسله مراتب اشياء DOM

کليک کنيد.

همانطور که در شکل مشاهده کرديد از شئ window تا شئ Document جزو دسته BOM مي باشند و اشياء بعد از Document در دسته DOM قرار مي گيرند. ناگفته نماند که در حال حاضر کمتر صحبت اصطلاح BOM مي شود و کلاً اين مجموعه را DOM مي گويند.

شما بايد اين سلسله مراتب را براي استفاده اشياء آن، رعايت کنيد. اين سلسله مراتب را مي توان به شجره نامه تشبيه کرد و شما مجبور هستيد براي صدا کردن هر شخص آنرا با نام پدرش بياوريد و در بعضي جاها حتي نام پدر بزرگ هم لازم است، بطور مثال: علي فرزند محمد يا علي فرزند محمد فرزند حسين. در اينجا هم پدر اصلي Window مي باشد وپدر بعدي Document است که فرزندهاي آن همان عناصر اچ تي ام ال ميباشند و سپس Form و در آخر هم Select که تنها يک فرزند دارد. براي استفاده از آنها بايد ابتدا اسم پدر و سپس اسم فرزند را نوشت و در آخر هم خصوصيت و يا متد آن فرزند که همه اينها با يک نقطه از هم بايد جدا شوند. بطور مثال اگر ميخواهيد يک فرم را بنام form1 صدا بزنيد تا با آن ارتباط برقرار کنيد بايد به شکل زير عمل شود:

window.document.form1

مانند همه اشياء در جاوااسکريپت ، اين شئ ها هم داراي خصوصيات و متدهايي هستند که بعد از رعايت کردن سلسله مراتب با گذاشتن يک نقطه مي توانيد آنها را بنويسيد. مانند:

window.history.go (-1)

که اگر اين شئ را در يک لينک قرار دهيد با کليک کردن بر روي آن، کاربر به صفحه قبل بازگشت داده مي شود.

در جدول زير شئ هاي اصلي اين سلسله مراتب ليست شده است.

شئ Math هم يکي ديگر از اشياي درون ساخت جاوااسکريپت است که شامل يکسري مقادير ثابت و همچنين توابعي براي انجام عمليات رياضي در صفحات وب ميباشد.

براي ساختن اين شئ نيازي به دستور new نيست چون اين شئ براي مفسر جاوااسکريپت، کاملاً شناخته شده است.

اين شئ هم مانند بقيه اشياء داراي خصوصيات و متدهايي است که ابتدا به معرفي چند متد پرکاربرد از اين شئ مي پردازيم و سپس با بقيه آنها آشنا خواهيم شد.

خلق اعداد تصادفي، Random number

مثال

هرگاه نياز داشتيد که اين متد بين صفر و يک عدد بزرگتر از يک، عدد تصادفي پيدا کند بايد طبق الگوي زير عمل کنيد:

Math.random ( ) * num

که بجاي num عدد مورد نظر را مي نويسيد. مثال

گرد کردن اعداد اعشاري

مثال

براي گرد کردن يک عدد اعشاري به عدد قبل:

Math.floor ( num )

مثال

و براي گرد کردن عدد اعشاري به نزديک ترين عدد:

Math.round ( num )

مثال

بهتر است براي خلق اعداد تصادفي، اين دو متد گفته شده را با هم ترکيب کنيد تا اعداد صحيح بدست بيايند. مثال

دو متد ديگر وجود دارد که مي توانند بين اعداد تعيين شده، بزرگترين و کوچکترين عدد را پيدا کنند:

Math.max ( num, num, ... )
Math.min ( num, num, ... )

مثال

خصوصيات شئ Math

مثال

acos آرک کسينوس نقطه x که يک عدد ميان منفي يک و يک بايد باشد؛ خارج از اين اعداد مقدار NaN بر گردانده مي شود. آرک کسينوس عدد يک برابر با صفر است و منفي يک برابر با عدد پي. مثال

asin آرک سينوس نقطه x که يک عدد ميان منفي يک و يک ؛ خارج از آن مقدار NaN بر گردانده مي شود. مثال

atan آرک تانژانت نقطه x . مثال

atan2 آرک تانژانت زاويه تتا بين دو نقطه x و y . مثال

cos کسينوس يک زاويه را بر ميگرداند. مثال

exp مقدار E^x را بر ميگرداند که E همان عدد ثابت Euler است و x هم يک مقدار عددي. مثال

log لگاريتم يک عدد بر مبناي عدد E . مثال

pow اين متد توان را براي يک عدد محاسبه مي کند و داراي دو پارامتر است که در اولي عدد مشخص مي شود و در پارامتر دوم مقدار عددي توان را تعيين مي کنيد. مثال

sin سينوس يک مقدار عددي را محاسبه مي کند. مثال

sqrt جذر يک عدد را برمي گرداند. مثال

tan عددي بر مي گرداند که نشان دهنده تانژانت يک زاويه است. مثال

شئ رشته يا String

مثال

big متن را بصورت ضخيم و بزرگ ذخيره مي کند. مثال

blink اين متد، متن را بصورت چشمک زن در مي آورد ولي در مرورگر IE اجرا نمي شود. مثال

bold يک رشته را بصورت bold در مي آورد. مثال

charAt توسط اين متد، مي خواهيد که بطور مثال کاراکتر پنجم از يک رشته را اعلام کند. دقت کنيد که اولين کاراکتر در يک رشته شماره صفر است. مثال

charCodeAt شماره موقعيت کاراکتر در يک رشته را ميدهيد و جاوااسکريپت يونيکد آن را برميگرداند. اولين کاراکتر مانند بالا صفر ميباشد. مثال

concat دو يا چند رشته را به هم پيوند ميدهد. مثال

fixed متن چاپ شده در صفحه بصورت حروف تايپي خواهد بود. مثال

fontcolor تغيير رنگ فونتها که اسم رنگ يا کد هگز را به عنوان پارامتر در پرانتز بايد معين کنيد. مثال

fontsize تعيين سايز فونت ها که سايز را بايد در پرانتز بنويسيد. مثال

fromCharCode يونيکد را ميدهيد و جاوااسکريپت کاراکتر برميگرداند. مثال

indexOf اين متد دو پارامتر دارد که الگوي آن به صورت زير است:

StringObject.indexOf ( searchvalue, fromindex )

توسط اين متد مي توانيد يک حرف و يا يک کلمه را در داخل يک رشته جستجو کنيد که اگر يک حرف باشد شماره موقعيت آنرا در رشته برميگرداند و اگر کلمه باشد، فقط شماره موقعيت اولين کاراکتر آن کلمه را برميگرداند. اگر هم پيدا نکند عدد منفي يک را برميگرداند. حرف و کلمه مورد نظر براي جستجو را در پارامتر اول بايد معين کنيد و مشخص کردن اين پارامتر هم اجباري است و مي توانيد از جايي که جاوااسکريپت جستجو را بايد شروع کند در پارامتر دوم معين کنيد که اين پارامتر اختياري است. فراموش نکنيد که موقعيت کاراکتر اول هر رشته عدد صفر ميباشد و همچنين حروف بزرگ با حروف کوچک هم فرق دارند. مثال

italics کاراکترهاي يک رشته به صورت ايتاليک نوشته مي شوند. مثال

link براي ساختن لينک بکار مي رود. مثال

match مانند متد indexOf عمل مي کند با اين تفاوت که هر کلمه را جستجو کنيد، اگر پيدا کند همان کلمه را برميگرداند و اگر پيدا نکند مقدار null برميگرداند. مثال

replace اين متد کاراکترهايي را جستجو مي کند و به محض پيدا کردن اولين کاراکترهاي همانند، کاراکترهاي ديگري را جايگزين مي کند. اين متد داراي دو پارامتر مي باشد، در پارامتر اول کلمه يا کاراکتري که لازم است پيدا شود را مشخص مي کنيد و سپس در پارامتر دوم جايگزين آنرا تعيين مي کنيد. الگوي اين متد به صورت زير است:

Stringobject.replace( /findString/ , "newString" )

مثال

اين متد هم مانند بقيه متدها به حروف بزرگ و کوچک حساس است که اگر مي خواهيد جاوااسکريپت تفاوتي قائل نشود بايد به اين صورت عمل کنيد:

Stringobject.replace( /findString/i , "newString" )

مثال

اگر مي خواهيد کلمه يا کاراکتر را در کل رشته پيدا و جايگزين کند، بايد به صورت زير عمل کنيد:

Stringobject.replace( /findString/g , "newString" )

مثال

در صورت نياز مي توانيد از مخلوط آن دو استفاده کنيد:

Stringobject.replace( /findString/gi , "newString" )

search اين متد فقط در رشته جستجو مي کند و به محض پيدا کردن کلمه مورد نظر عدد موقعيت اولين کاراکتر آن کلمه را بر ميگرداند و اگر پيدا نکند عدد منفي يک را نمايش ميدهد. داراي يک پارامتر هست که کلمه مورد نظر براي جستجو را در آن مشخص مي کنيد و اگر هم مانند مثال بالا حرف i اضافه کنيد از بزرگي و کوچکي حروف صرفنظر مي کند.

Stringobject.search( /findString/i )

مثال

slice توسط اين متد مي توانيد يک قسمت از رشته را جدا کنيد. اين متد داراي دو پارامتر ميباشد که پارامتر اول بايد نوشته شود و در آن عدد کاراکتري را که جداسازي از آنجا بايد شروع شود را معين مي کنيد و در پارامتر دوم عدد کاراکتر پاياني را و اگر آنرا مشخص نکنيد جاوااسکريپت تا انتهاي رشته را در نظر ميگيرد.

Stringobject.slice( start, end )

مثال

small اندازه حروف کوچک مي شود. مثال

split تبديل يک رشته به آرايه. يعني بين کلمات يک رشته علامت کاما گذاشته و آنها را مانند آرگومان هاي آرايه مرتب مي کند. داراي دو پارامتر است که در پارامتر اول مدل علامت گذاري معين مي شود. اگر از "" استفاده کنيد بدون فاصله، مابين کليه کاراکترهاي رشته، کاما مي گذارد و اگر از " " با فاصله استفاده کنيد، در آن رشته بدنبال فاصله ها مي گردد و علامت گذاري ميکند يعني بين کلمات کاما مي گذارد. در پارامتر دوم هم که اختياري است مي توانيد تعداد تکرار کاما را تعيين کنيد. مثال

strike بر روي رشته خط مي کشد. مثال

sub رشته مورد نظر را پايين تر از خط نشان ميدهد. مثال

sup رشته مورد نظر را بالاتر از خط نشان ميدهد. مثال

substr تقريباً مانند متد slice عمل ميکند که در پارامتر اول عدد کاراکتر را براي شروع جداسازي معين مي کنيد ولي در پارامتر دوم تعداد انتخاب کاراکتر بعد از نقطه شروع را مشخص ميکنيد که اگر آن را ننويسيد تا انتهاي متن انتخاب خواهد شد و اگر مقادير پارامترها را منفي دهيد نقطه شروع از انتهاي رشته تعيين ميشود. مثال

toLowerCase کليه حروف انگليسي داخل يک رشته را به حروف کوچک انگليسي تبديل مي کند. مثال

toUpperCase  کليه حروف تبديل به حروف بزرگ خواهد شد. مثال

خب دوستان با کليه متدهاي يک رشته هم آشنا شديد. بعضي از آنها کاربرد زيادي دارند و بعضي از آنها هم شبيه به يکديگر هستند که براي راحتي کار همه آنها بيان شده است. در صفحه بعد مي پردازيم به يکي ديگر از شئ هاي درون ساخت جاوااسکريپت.

در بخشهاي قبل با بعضي از object ها يا همان شئ هاي جاوااسکريپت مانند، شئ Date و آرايه ها آشنا شديد. در اين صفحه قصد داريم در مورد شئ هاي ديگر در جاوااسکريپت صحبت کنيم.

شئ جاوااسکريپت چيست؟

اجراي کد

بعد از اينکه خصوصياتي براي يک شئ تعريف کرديد حالا نوبت به متدهاي شئ ساخته شده، مي رسد. در اينجا متدي که تعريف مي کنيم براي کليه ماشينها مي توانيم بکار بريم. الگوي کلي يک متد به شرح زير است:

object.methodname( ) = function_name

object شئ است که ساختيم، methodname نام متدي است که شما در نظر مي گيريد و function name هم اسم تابعي که بايد بسازيد. سپس هر کجا که لازم بود از متد استفاده کنيد ابتدا شئ و سپس با گذاشتن يک نقطه متد را به همراه پرانتز مي نويسيد که اگر اين متد پارامتري هم داشت بايد آنرا داخل پرانتز معين کنيد.

متدي که مي خواهيم براي شئ Car بسازيم را بايد ابتدا بصورت يک تابع تعريف کنيم:

function displaycar ( ) {
var result = " I like " + this.name + " " +  this.model + " with " + this.color + " color."
document.write ( result )
}

حالا با استفاده از دستور this اين تابع را به عنوان متد شئ Car تعريف مي کنيم:

function Car ( name, model, color ) {
this.name = name
this.model = model
this.color = color
this.displaycar = displaycar
}

بعد از تعريف توابع، شئ را توسط دستور new مي سازيم و متد را اجرا مي کنيم:

mycar = new Car ( "Corvette", "Z06", "Red" )
mycar.displaycar ( )

اجراي کد

دستور prototype